Hayır, sanmayın ki ben de sosyal medyada sıklıkla rastladığım yorumlardaki gibi sadece söz konusu işi yaptıran Renault bayisine yükleneceğim ve meslektaşıma "aferin, güzel ayar vermişsin" diyeceğim. Hiç öyle bir niyetim yok, çünkü bu iş her iki taraftan çok kötü kokuyor, taraflarca evrakta sahtecilik suçu işlendiği açıkça itiraf ediliyor. ODTÜ Alan Adı Tanımlama Dairesi tarafından tahsis edilen alan adlarının bir bölümü belge karşılığında tahsis edilen alan adlarıdır. Örneğin bir .com.tr uzantılı alan adı alabilmeniz için ticaret sicil gazetesi veya marka tescil belgesi ile başvuru yapmanız gerekir. ODTÜ Alan Adı Tanımlama Dairesi bu konuda ne yapacak, savcılığa suç duyurusunda bulunacak mı merak ediyorum.
Bu vesileyle, başta bu rezalete imza atan arkadaşlar olmak üzere genç meslektaşlarıma birkaç önemli tavsiyede bulunacağım.
1. Yasal ve ahlaklı çalışın
Buranın açıklamaya ihtiyacı var mı? "ODTÜ'ye sahte belge düzenleyip göndererek 2 tane .com.tr alan adı almak" ve müşteriyle anlaşmazlığa düşünce bunu internet üzerinden duyurmak ne büyük yüzsüzlüktür, ne büyük rezalettir? Toplumdaki yozlaşmanın geldiği yere bakar mısınız! Bu sektörde emek veren tüm insanların hem yasal, hem ahlaklı çalışması gerekir.2. Yaptığınız işe saygı duyun, kendinize "webci" demeyin
Benim web siteleri yapmaya başladığım 90'lı yıllarda "web geliştirici" diye bir tanım yoktu, o yıllarda web siteleri yapan bizlerin meslek tanımı "web tasarımcı" idi çünkü web siteleri HTML adı verilen basit betimleme diliyle hazırlanırdı ve yapılan işin zaman alan, teknik beceri gerektiren bölümü ağırlıklı olarak görsel tasarımların hazırlanması idi. Sonraki yıllarda dinamik web sitelerinin ortaya çıkışı, devreye PHP, ASP, JSP gibi programlama dillerinin, Cascading Style Sheet'lerin, veritabanı sorgularının vesaire girmesi ile web geliştirme oldukça karmaşık ve dinamik bir hal aldı. İş artık tasarımcılıktan, programcılığa kaymıştı ve gelişen, karmaşıklaşan her iş kolunda olduğu gibi web geliştirme iş kolunda da alt branşlar ortaya çıktı. Web tasarımcılar çalışmanın görsel kısmı ile, CSS Coder'lar Cascading Style Sheet'lerin hazırlanması ile, yazılımcılar teknik altyapılarına göre sitelerin client-side ve server-side programlama gereksinimleri ile uğraşmaya başladı. Benim gibi meseleye topyekün el atabilen web geliştiricilere ise "full-stack web developer" denmeye başladı.Hiçbir zaman işine ve kendine saygısı olan bir web geliştirici kendine "webci" demedi!
"Web tasarımcı" ve "web geliştirici" tanımları da "ci, cı" ekleri ile biter ama bu tamamen "web designer" ve "web developer" tanımlarının Türkçe çevirisinden kaynaklanan bir durumdur. Kendinize ve yaptığınız işe saygı duyun, kendinize "webci" diyerek sektörde zaten mumla aranan insan kalitesini topyekün aşağıya çekmeyin.
3. İlkeli çalışın
Yukarıdaki ekran görüntüsünde ortaya çıkan manzara aslında ilkeli çalışmayan her web geliştiricinin başına gelebilir çünkü buradaki asıl sorun müşterinin ödeme yapmamasından çok, çalışmanın mantık dışı bir ücret karşılığında yapılması ve işin sınırlarının gerektiği gibi çizilmemiş olmasıdır.Web siteleri sınırsızca genişletilebilir bir yapıdadır, eğer yapılacak işle ilgili sınırlar ve uygulanacak ilkeler net biçimde belirlenmezse, iş teslimi ve ödemelerde mutlaka sorun çıkacaktır. Bu nedenle web geliştiricilere iş anlaşmaları yaparken aşağıdaki tavsiyelere dikkat etmelerini öneririm;
- Emeğinizin karşılığını talep edin
Bu örnekteki gibi akla, mantığa uymayan bir ücret karşılığında web sitesi yapılmaz. Türk insanı pazarlık etmeyi sever, öte yandan müşterinize açıkça "benim yapacağım işin, vereceğim emeğin karşılığı bu" diyerek pazarlık kapısını kapatmak da sizin elinizdedir. Biz Virgo'da teklif verirken 'pazarlık payı' denen şeyi koymayız fiyatımıza, bu pazarlık etmeyecek olan müşteriye saygısızlıktır, fiyata pazarlık payı koymak ahlaksızlıktır aslında. Bu örnekteki gibi "pazarlıkla fiyat buralara çekildi" diye sızlanmak sizi kurtarmaz. Bu ücretlere iş yapmak açıkça insan sömürüsüdür, öte yandan eğer emeğinizi karşılayacak makul ücretler karşılığında iş yapacak müşteri bulamıyorsanız işinizi yeterince kaliteli yapmıyorsunuz demektir. Ya yaptığınız işin kalitesini yükseltin, ya da şansınızı başka bir iş kolunda deneyin. - Her zaman yazılı olarak teklif verin
Unutmayın, söz uçar, yazı kalır. Sözlü olarak yapılan anlaşmalar, işin bir noktasında "sen öyle demedin, oysa ben böyle demiştim" çıkmazında düğümlenir kalır. Yapacağınız işle ilgili teklifinizi mutlaka yazılı olarak sunun ve mümkün olduğunca detaylandırın. - İçerik size eksiksiz ulaşmadan işe başlamayın
Bir web sitesi söz konusu olduğunda, çalışmaya ne emek harcayacağınızla ilgili belirleyici unsur çoğunlukla size ulaşacak olan içeriktir. Müşteriyle ön görüşmenizi yaptınız, size bir çerçeve sunuldu, buna göre teklifinizi yazılı olarak verdiniz diyelim. Teklifinizde kullanılacak içerik size eksiksiz olarak ulaşmadan işe başlamayacağınıza dair bir madde mutlaka bulunmalıdır, çünkü içerik hazırlamak her zaman çok zaman alır, müşterinin çoğu zaman sadece niyeti vardır ama size verecek içeriği yoktur, içerik siz çalışmaya başladıktan sonra peyder pey gelirse çalışma sürekli aksar ve şekil değiştirir. Özetle çalışmaya içerik tamamlanmadan başlarsanız o çalışma asla bitmez. - Anlaştığınız ön ödeme tamamlanmadan işe başlamayın
İş başlangıcı için talep ettiğiniz ücret ve ön ödeme yapılmadan işe başlamayacağınız teklifinizde mutlaka yazmalıdır. Bir üstteki madde ile birleştiğinde, gönül rahatlığı ile çalışmaya başlayabileceğiniz bir iş anlaşmanız olur. - Çalışmanın yayına çıkarılmasını iş teslimi sayın
Teklifinizdeki maddelerden biri de bu olmalıdır. Çalışmayı yaparken, iş müşterinin web sitesini görüp inceleyebileceği bir hale geldiğinde siteyi bir deneme adresine çıkarın ve müşteriye bu adres üzerinde gösterin. Zaten içeriği işe başlamadan önce eksiksiz teslim aldınız, eğer işinizi de kaliteli yapıyorsanız müşteri sizden en fazla birkaç ufak tefek değişiklik isteyecektir. Eğer işinizi iyi yapmadıysanız ve müşteri hazırladığınız işi beğenmediyse, herşeyi silin ve baştan yapın. Bunun alternatifi de, hazırlanan çalışmada diretmenin anlamı da yoktur. Web sitesi müşteri için yapılmaktadır ve müşteri yapılan çalışmayı beğenmelidir. Müşteri çalışmayı beğendi, yayına çıkmadan önce istediği son değişiklikleri de bildirdi ve yaptınız diyelim. Bir sonraki maddeye geçin... - Çalışmanın yayına çıkmasıyla iş teslimi ödemesini alın
Teklifinizde iş teslimi ödemesi yapılmadan sitenin yayına çıkarılmayacağını açıkça belirtin. Eğer web barındırma hizmetlerini de siz sağlıyorsanız, çalışmayı yayına çıkardıktan sonra iş teslimi faturanızı kesip gönderebilirsiniz. Web barındırma hizmetlerini siz sağladığınız için zaten anahtar sizin elinizdedir, rahat olabilirsiniz. Eğer web barındırma hizmetleri üzerinde kontrolünüz yoksa, müşteriniz de size ödeme konusunda çok güven vermediyse, teklifinizdeki bu maddeyi işleterek öncelikle ödemenin tamamlanmasını talep edebilirsiniz. - Örnekteki gibi rezaletlere mahal vermeyin
Eğer yukarıdaki tavsiyelerime uygun çalıştıysanız, zaten yaptığınız işi sorunsuzca teslim eder, mutlu bir müşteri kazanır ve siz de mutlu olursunuz. İş hayatıdır, elbette bazen esnek davranmak gerekebilir, hislerinizi dinleyin ve esneklik gösterebileceğiniz yerde gösterin. İçeriğin bir bölümü geç mi gelecek? Olabilir, biraz zaman tanıyın. İş teslimi ödemesi gecikiyor mu? Olabilir, biraz daha zaman tanıyın. Esnek davranmanız gerekti, hisleriniz de sizi yanılttı ve paranızı alamadınız mı? Bu da olabilir, asla bu örnekte olduğu gibi müşterinizi internet üzerinden afişe etmek gibi bir rezalete imza atmayın. Müşterinizi afişe etmeniz, onunla birlikte sizin de itibarınızı yerle bir edecektir.
Müşterisini bu şekilde afişe eden, üstelik yasadışı ve ahlaksızca çalıştığını itiraf eden bir web geliştiriciye bir daha kim iş verir?
Böyle insanların bu sektörde iş yapıyor olması tam bir utanç kaynağı. Git pazarda limon sat arkadaşım, sektörü daha fazla kirletme.
İlkeli çalışın, kaliteli işler yapın, sevgiyle kalın...
 Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. |
Mustafa OdabaşıVirgo'nun kurucu ortaklarından Mustafa Odabaşı, bundan 20 küsür sene önce, bilişim sektörüne profesyonel olarak ADA NET'de adım atmıştır. Cyberspace ile Türkiye'ye internetin gelmesinden çok önce BBS'ler vasıtasıyla tanışan Mustafa Odabaşı, Türkiye'nin ilk ve en geniş mesaj ağı HiTNeT'in de eski SysOp'larındandır. Halen bilgi ve tecrübelerini Virgo'da hizmet üreterek değerlendirmektedir. |
